چکیده:
مهاجرت پدیده‌ای جهانی و پیچیده است که در سال‌های اخیر به دلیل افزایش درگیری‌های منطقه‌ای، نابرابری‌های اقتصادی و رشد آگاهی عمومی از فرصت‌های توسعه، به یکی از مهم‌ترین موضوعات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشورها بدل شده است. جمهوری اسلامی ایران، طی بیش از چهار دهه، میزبان یکی از بزرگ‌ترین جمعیت‌های مهاجر و پناهنده افغان در جهان بوده است. این پژوهش با هدف بررسی دلایل، راهبردها و پیامدهای حضور گسترده مهاجران افغان در ایران، به ویژه در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و حقوقی، انجام شده است. سؤال اصلی تحقیق آن است که این حضور چه فرصت‌ها و چالش‌هایی برای کشور میزبان ایجاد کرده و جایگاه حقوقی مهاجران افغان در چارچوب قوانین بین‌المللی چگونه تعریف می‌شود. روش تحقیق این مطالعه، توصیفی-تحلیلی و بر پایه تحلیل اسناد، گزارش‌های رسمی، آمارهای داخلی و بین‌المللی و مطالعات پیشین است. یافته‌ها نشان می‌دهد که گرچه مهاجران افغان سهمی در توسعه بازار کار غیررسمی، بخش ساخت‌وساز، و تنوع فرهنگی ایران داشته‌اند، اما چالش‌هایی چون فشار بر زیرساخت‌های عمومی، رقابت شغلی، مسائل امنیتی و اجتماعی و تعارضات فرهنگی نیز به‌دنبال داشته‌اند. از منظر حقوق بین‌الملل، بخش بزرگی از افغان‌های ساکن ایران از نظر قانونی مهاجر محسوب می‌شوند، نه پناهنده، که این موضوع بر وضعیت حقوقی و اجتماعی آنان تأثیرگذار است. این مطالعه تلاش می‌کند تا با نگاهی جامع، تصویری روشن از وضعیت مهاجران افغان در ایران ارائه دهد و بر ضرورت بازنگری در سیاست‌های مهاجرتی کشور تأکید نماید.
واژگان کلیدی: مهاجرت، افغانستان، ایران، پناهنده،سیاست گذاری
- Mahmoud.rashnavaz@gmail.com
- تهران، سپهبد قرنی، نرسیده به کریمخان، کوچه حقیقت طلب، پلاک ۹، طبقه چهارم، واحد ۱۶
