ابونصر فارابی (295-339 ه.ق)، معلم ثانی که در سرزمین ایران پس از اسلام پدیدار گشته. به نظر برخی صاحب نظران بنیانگذار فلسفه اسلامی برای نخستین بار در جهان اسلام اصطلاح فلسفه سیاسی را مورد استفاده قرار داد. او که مؤسس فلسفه اسلامی است در مدینه فاضله خود – که مبتنی بر نظام عالم وجود است – به بررسی دقیق پیرامون میل و غرض انسان در زندگی پرداخته است؛ به نظر وی غرض و مقصد آدمی نیل به کمال و سعادت است. فارابی در انواع علوم بی همتا بود. چنانکه درباره ی هر علمی از علوم زمان خویش کتاب نوشت و از کتاب‌های وی معلوم می‌شود که در علوم زبان و ریاضیات و کیمیا و هیأت و علوم نظامی و موسیقی و طبیعیات و الهیات و علوم مدنی و فقه و منطق دارای مهارت بسیار بوده‌است. هرچند گسترة دانش فارابی بسیار زیاد است، ولی بی‌تردید درخشش اصلی او در حوزه فلسفة عملی است به طوری که به درستی وی را بنیانگذار فلسفه سیاسی در جهان اسلام نامیده‌اند. او در منطق و طبیعیات، ارسطویی است و در اخلاق و سیاست، افلاطونی و در مابعدالطبیعه به مکتب فلوطینی گرایش دارد. برخی از محققان معتقدند فارابی در فلسفه عملی بیشتر گرایش افلاطونی دارد؛ یعنی بیش از هر چیزی به فلسفة نظری و نقش مابعدالطبیعه در سعادت انسان بها می‌دهد و از این روی دو اثر فارابی در حوزة سیاست یعنی السیاسة المدنیة و المدینة الفاضلة سرشار از مباحث مابعدالطبیعه است.
واژگان کلیدی: فارابی، معلم ثانی، انسان، فلسفه سیاسی، مدینه فاضله.
