در دنیای پرتلاطم امروز، جایی که قدرتهای بزرگ با نقض آشکار اصول حقوق بینالملل اقدام به تجاوز نظامی (Act of Aggression)، جنایات جنگی (War Crimes) و نقض حقوق بشر میکنند، نقش محاکم داخلی کشورها در پیگیری عدالت بیش از پیش برجسته میشود و سند شکایت رسمی ملت جمهوری اسلامی ایران علیه دولت ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی، که در تاریخ ۱ اوت ۲۰۲۵ (۱۰ مرداد ۱۴۰۴) تنظیم شده و به مراجع بینالمللی مانند دیوان کیفری بینالمللی (ICC) و دیوان بینالمللی دادگستری (ICJ) ارسال گردیده، نمونهای بارز از این تلاشها به شمار میرود، زیرا این سند با استناد به شواهدی مانند شهادت بیش از ۱۰۰۰ غیرنظامی، حمله به تأسیسات هستهای صلحآمیز و ترور شخصیتهای کلیدی، اتهاماتی چون تجاوز نظامی، جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت (Crimes Against Humanity) را مطرح میکند، اما در حالی که پیگیریهای بینالمللی ادامه دارد، حقوق کیفری داخلی جمهوری اسلامی ایران بر پایه قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات) و آیین دادرسی کیفری (مصوب ۱۳۹۲)، ابزارهای قدرتمندی برای تعقیب چنین جرایمی فراهم آورده است و این نوشتار با الهام از محتوای موارد ارائهشده – که شامل متن شکایت و نمادهای عدالت کیفری است – به بررسی شیوه و سازوکار طرح شکایت کیفری در محاکم داخلی جمهوری اسلامی ایران میپردازد، با تأکید بر مواد قانونی مرتبط و ضمانتهای اجرایی (Enforcement Guarantees)، تا نشان دهد چگونه نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران میتواند در برابر تجاوزات خارجی ایستادگی کند و این ایستادگی نه تنها یک واکنش دفاعی است بلکه نمادی از تعهد به اصول عدالت جهانی به حساب میآید که میتواند الگویی برای دیگر ملتها باشد.
- Mahmoud.rashnavaz@gmail.com
- تهران، سپهبد قرنی، نرسیده به کریمخان، کوچه حقیقت طلب، پلاک ۹، طبقه چهارم، واحد ۱۶